L-karnityna (β-hydroksy-γ-trimetyloaminomaślan) jest naturalnie występującym związkiem, który ułatwia transport kwasów tłuszczowych do mitochondriów co jest konieczne dla zachodzenia procesu β -oksydacji.
U ssaków pula karnityny zawiera niezestryfikowaną L-karnitynę i wiele estrów acylokarnityny. Z tych estrów acetylo-L-karnityna jest ilościowo i funkcjonalnie najważniejsza.
Homeostaza L-karnityny jest utrzymywana przez wchłanianie z diety, syntezę endogenną i wydajną reabsorpcję nerek. Z diety L-karnityna jest absorbowana przez aktywny i bierny transport przez błony enterocytów.
Biodostępność L-karnityny z diety wynosi 54-87% i zależy od jej ilości w posiłku. Wchłanianie L-karnityny z preparatów doustnych w przedziale 0,5-6g jest przede wszystkim bierne, a biodostępność utrzymuje się na poziomie 14-18% dawki.
Wchłonięta L-karnityna jest głównie rozkładana przez mikroorganizmy bytujące w jelicie grubym. [1]
Dzienne zapotrzebowanie zdrowej, dorosłej osoby na karnitynę wynosi średnio 15 mg. Dzienna synteza karnityny wynosi 11–34 mg, a z dietą dostarczane jest codziennie średnio 20–200 mg.
U osób zdrowych na ogół nie stwierdza się niedoboru karnityny, gdyż biosynteza i codzienna dieta zaspokaja potrzeby organizmu.
Udowodniono, że po podaniu dawki doustnej, nie zachodzi żadna istotna zmiana w poziomie L-karnityny w czerwonych krwinkach u osób zdrowych, co sugeruje albo powolne uzupełnianie magazynów tkankowych L-karnityny po podaniu doustnym lub niską zdolność do transportu L-karnityny w tkankach w warunkach homeostazy. [2]
Niedobory L-karnityny mogą pojawiać się u osób niedożywionych, przy nieprawidłowej, ubogiej diecie, u wegetarian, a także w wyniszczeniu nowotworowym czy przewlekłej hemodializie dlatego w tych przypadkach należy rozważyć suplementację.
Doniesienia ze świata nauki dostarczające informacji o celowości stosowania L-karnityny.
1. Dieta wegetariańska
W przypadku osób będących na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, mogą występować niedobory L-karnityny ponieważ w warzywach i owocach znajdują się tylko jej śladowe ilości, które nie są w stanie pokryć dobowego zapotrzebowania na tę substancję.
Po przebadaniu pozornie zdrowych wegan i laktoovo-wegetarian, u których spodziewano się niskiego poziomu L-karnityny po zastosowaniu doustnej suplementacji stężenie wolnej i całkowitej karnityny wzrosło odpowiednio o 30% i 25%. [3]
2. Aktywność fizyczna
Suplementy na bazie L-karnityny są polecane sportowcom. Długotrwały trening siłowy powoduje, że poziom naturalnej L-karnityny w organizmie sportowców spada. Dzięki suplementacji intensywny trening może trwać dłużej, możliwe jest także podejmowanie większego wysiłku fizycznego, zmniejszone zostaje również zmęczenie powysiłkowe.
Z tego powodu są one polecane także osobom, których praca wymaga wytężonego wysiłku fizycznego.
Badania wykazały spadek markerów katabolizmu puryn i wolnych rodników oraz bólu mięśni w wyniku suplementacji L-karnityny. Wskazano także na zdolność L-karnityny do tłumienia uszkodzenia tkanek związanych z niedotlenieniem. L-karnitynę uważa się za bezpieczny suplement diety dla sportowców, wpływający pozytywnie na proces odzyskiwania sił po wykonywanych ćwiczeniach. [4]
3. Płodność
L-karnityna podnosi jakość spermy, przedłuża żywotność plemników i zwiększa ich ruchliwość, dlatego jej suplementacja jest korzystna w leczeniu męskiej niepłodności.
Wykazano, że suplementacja może poprawić jakość oocytów lub płodność, jednak włączenie L-karnityny w proces dojrzewania in vitro oocytów i czynników wzrostu zarodków zachodzi najprawdopodobniej poprzez zaopatrywanie oocytów i zarodków w istotne kofaktory wymagane do utylizacji kwasów tłuszczowych.[5]
4. Gospodarka lipidowa
L-karnityna odgrywa istotną rolę w regulowaniu gospodarki lipidowej oraz cholesterolowej. Obniża ona poziom trójglicerydów we krwi oraz „złego” cholesterolu LDL i jednocześnie podnosi stężenie „dobrego” cholesterolu HDL. Niedobór karnityny jest często obserwowanym problemem przewlekłej hemodializy (MHD) pacjentów co powoduje zmieniony metabolizm kwasów tłuszczowych, a następnie rozwój dyslipidemii.
Doustne przyjmowanie LC (750 mg / dzień) jest w stanie poprawić profil lipidów w MHD pacjentów. [6]
5. Wyniszczenie nowotworowe
Wyniszczenie nowotworowe charakteryzujące się postępującą utratą masy ciała jest związane ze zmniejszeniem produkcji energii koniecznej dla prawidłowego przebiegu precesów metabolicznych tkanek. Wyjątkowo niski poziom L-karnityny w mięśniach szkieletowych, oznacza brak efektywnego mitochondrialnego utleniania β-długołańcuchowych kwasów tłuszczowych. [7]
6. Odchudzanie
Ze względu na usprawnianie i przyspieszanie transportu kwasów tłuszczowych składających się z długich łańcuchów do mitochondriów L-karnityna stała się popularnym składnikiem suplementów diety stosowanych w odchudzaniu. Nie stymuluje ona jednak termogenezy i nie wywołuje rozpadu tkanki tłuszczowej, ale stanowi aktywator metaboliczny – oznacza to, że usprawnia metabolizm tłuszczu, podnosi ilość energii pochodzącej z tkanki tłuszczowej oraz przyspiesza transport kwasów tłuszczowych do komórek.
W badaniach na otyłych kotach wykazano, że suplementacja L-karnityny spowodowała szybką utratę masy ciała podczas stosowania tygodniowej diety redukcyjnej. [8]. Trzeba jednak zaznaczyć, że u ludzi nie wyznaczono tak silnej korelacji między suplementacją L-karnityny, a utratą masy ciała. Poza tym L-karnityna jest jedynie aktywatorem metabolicznym, a nie substancją farmakologiczną uważaną ze środek zmniejszający masę ciała, dlatego nie należy spodziewać się spadku BMI przy suplementacji bez zmiany nawyków żywieniowych, a zwłaszcza bez zwiększonej aktywności fizycznej.
Wnioski:
Ze względu na wystarczającą dostępność L-karnityny ze zbilansowanej diety i syntezy endogennej, suplementowanie L-karnityny jest zbędne. Należy jednak wziąć je pod uwagę w zaburzeniach homeostazy spowodowanych przez:
– dietę wegetariańską
– wytężony wysiłek fizyczny
– złą gospodarkę lipidową
– wyniszczenie nowotworowe
– obniżoną płodność
Niektóre badania wskazują, ze doustnie przyjmowana L- karnityna zmniejsza masę tkanki tłuszczowej, co może prowadzić do utraty wagi u niektórych osób. Pomimo że L- karnityna jest oznaczana w handlu jako substancja wspomagająca odchudzanie, brak jest dowodów naukowych na takie działanie. Powszechne używanie jej jako składnika suplementów diety wspomagających odchudzanie wskazuje więc bardziej na chwyt marketingowy, niż na jej faktyczne działanie.
[1] Rebouche CJ. Kinetics, pharmacokinetics, and regulation of L-carnitine and acetyl-L-carnitine metabolism. Ann N Y Acad Sci. 2004 Nov;1033:30-41.
[2] Thorne Research,Inc.;Monografp on L-Carnitine;Alternative Medicine Review 10(1) p.42 (2005).
[3] Fokkema MR, van Rieke HM, Bauermann OJ, Smit EN, Muskiet FA. Short-term carnitine supplementation does not augment LCPomega3 status of vegans and lacto-ovo-vegetarians. J Am Coll Nutr. 2005 Feb;24(1):58-64.
[4] Huang A, Owen K. Med Sport Sci.Role of supplementary L-carnitine in exercise and exercise recovery. Med Sport Sci. 2012;59:135-42
[5] Dunning KR, Robker RL. Promoting lipid utilization with l-carnitine to improve oocyte quality. Anim Reprod Sci. 2012 Sep;134(1-2):69-75.
[6] Naini AE, Sadeghi M, Mortazavi M, Moghadasi M, Harandi AA. Oral carnitine supplementation for dyslipidemia in chronic hemodialysis patients. Saudi J Kidney Dis Transpl. 2012 May;23(3):484-8.
[7] Szefel J, Kruszewski WJ, Ciesielski M, Szajewski M, Kawecki K, Aleksandrowicz-Wrona E, Jankun J, Lysiak-Szydłowska W. L-carnitine and cancer cachexia. I. L-carnitine distribution and metabolic disorders in cancer cachexia. Oncol Rep. 2012 Jul;28(1):319-23. doi: 10.3892/or.2012.1804. Epub 2012 May 4.
[8] Center SA, Warner KL, Randolph JF, Sunvold GD, Vickers JR. Influence of dietary supplementation with (L)-carnitine on metabolic rate, fatty acid oxidation, body condition, and weight loss in overweight cats. Am J Vet Res. 2012 Jul;73(7):1002-15. doi: 10.2460/ajvr.73.7.1002.