Karnityna, czyli kwas L-3-hydroksy-4-N, N,N-trimetyloaminomasłowy,występuje w postaci dwóch stereoizomerów: D (prawoskrętna) i L (lewoskrętna) , postacią fizjologiczną jest L- karnityna. Jej główną rolą jest transport wolnych kwasów tluszczowych do macierzy mitochondrium w celu utlenienia ich w procesie β-oksydacji. Spełnia również inne funkcje w organizmie, m.in. przenosi
produkty β -oksydacji z peroksysomów do mitochondriów, zapobiega akumulacji końcowych produktów peroksydacji lipidów( działa jako antyoksydant), stabilizuje błonę komórkową (głównie erytrocytów)[31][33]. Wykorzystywana jest także jako lek w terapii wielu schorzeń, np. wrodzonych niedoborów karnityny, chorób układu krążenia, mięśni szkieletowych, nerek, wątroby oraz neurodegeneracyjnych chorób OUN [1][2][5][6].
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających w swoim składzie L-karnitynę. Należałoby sobie postawić pytanie, czy takie podawanie L-Karnityny jest w ogóle potrzebne i skuteczne.
Według naukowców suplementacja L-karnityny jest w pełni uzasadniona, ponieważ około 3/4 dziennego zapotrzebowania na L-karnitynę pokrywa dieta, a z syntezy własnej pochodzi tylko 1/4. [4][5].
Do tej pory nie ustalono dawek L-karnityny jako suplementu . Wahają się one od 100 mg do 2 g dziennie. U ludzi dorosłych zalecane jest przyjmowanie 250 mg – 2 g L-karnityny, w dawkach podzielonych. U zdrowych osób nie więcej niż 2 g dziennie. Osobom z chorobami serca zaleca się dawki L-karnityny od 600 do 1200 mg w 3 dawkach lub 750 mg w 2 dawkach dziennie . W przypadku dzieci zalecana ilość L-karnityny jako suplementu jest dużo mniejsza i wynosi od 50 do 100 mg/kg masy ciała . [4][6]
Stosowanie diety wegetariańskiej jest obecnie wskazaniem do suplementacji L-karnityny. Uważa się, że zdecydowanie wyższe dawki L-karnityny (2–6 g) powinny być stosowane przy zwiększonym wysiłku fizycznym . Jest to spowodowane tym, że biodostępność L-karnityny w stosowanych doustnie preparatach w przewodzie pokarmowym jest niewielka (około 20%), dlatego, żeby osiągnąć odpowiednie stężenie L-karnityny w surowicy krwi i tkankach należy przyjmować jej większe dawki . Jakkolwiek sądzi się, że dawki te nie powinny przekraczać 3 g dziennie. Istnieją dane literaturowe, że ilość do 3 g dziennie, wydaje się bezpieczna oraz że należy ją przyjmować na czczo i na około 0,5–1 godz. przed wysiłkiem fizycznym. Suplementację L-karnityny zaleca się także osobom otyłym i walczącym z nadwagą [4][7].
Wiedza na temat działania L-karnityny uzasadnia wykorzystanie jej jako suplementu dla osób uprawiających sport i osób odchudzających się . Jej udział w procesach biochemicznych ( utlenianiu kwasów tłuszczowych) i pozyskiwaniu energii dla mięśni szkieletowych i mięśnia
sercowego wskazuje na jej działanie poprawiające zdolności wysiłkowe. Mimo intensywnie prowadzonych badań doświadczalnych, nie ma przekonywających wyników badań wskazujących,
że L-karnityna zwiększa utlenianie kwasów tłuszczowych czy wspomaga utratę nadmiaru tkanki tłuszczowej. W większości przeprowadzonych doświadczeń z zastosowaniem L-karnityny jako suplementu, podawanego doustnie osobom uprawiającym sport w dawkach 2–6 g dziennie przez okres od 1 dnia do 6 miesięcy, wykazano na podstawie pomiarów parametrów biochemicznych i wysiłkowych brak istotnych efektów jej działania na funkcje mięśni [3][4][7]. Również wyniki badań przeprowadzonych nad skutecznością działania L-karnityny jako uzupełnienie diety u zdrowych osób w stanie spoczynku i podczas wysiłku fizycznego okazały się zdumiewające. Nie potwierdziły one jej ergogenicznego wpływu na sprawność fizyczną. Suplementacja L-karnityną nie wpływała na intensywność przemian tłuszczów zarówno w stanie spoczynku jak i podczas wysiłku.
Bibliografia:
Przyjmowanie bardzo dużych dawek L-karnityny powoduje tylko 1–2% zwiększenie jej stężenia w mięśniach. W świetle tych obserwacji uważa się, że nie ma podstaw naukowych, aby sportowcy stosowali suplementację L-karnityną, jako związku poprawiającego zdolności wysiłkowe. Zwolennikom, którzy uważają L- karnitynę za „fat burner” trudno uwierzyć w powyżej przybliżone wyniki badań. Argumentują to istniejącymi przeciwstawnymi wynikami badań wskazującymi, że skoro L-karnityna i jej pochodne mogą przyspieszać utlenianie kwasów tłuszczowych, to można j wykorzystać jej erogeniczne działanie podczas dłuższych wysiłków wytrzymałościowych. Jest to szczególnie ważne przy długotrwałym wysiłku, podczas którego organizm zużywa głównie energię pochodzącą z przemian kwasów tłuszczowych. Sportowcy wyczynowi mają zwiększone zapotrzebowanie na L-karnitynę, która reguluje procesy energetyczne i przyspiesza czas regeneracji powysiłkowej. Jest to uzasadnione, ponieważ w sportach wytrzymałościowych chodzi o zwiększenie wytrzymałości siłowej i tlenowej, wykorzystując bardziej energetycznych związki – lipidy, oraz zachowaniu w mięśniach zasobów węglowodanów (glikogenu). Na podstawie tych wyników badań wydaje się, że korzyści z dodatku do diety L-karnityny mogłyby dotyczyć również zawodników z obniżonym poziomem mięśniowej L-karnityny. Opracowywane są również diety dla sportowców uwzględniające również suplementację L-karnityną, która prowadzona jest w celu nasilenia w organizmie takich przemian energetycznych, które pozwolą na przedłużenie czasu treningu i wzrost intensywności wysiłku fizycznego. Jednak kwestia suplementacji L-karnityny jako sposobu zwiększania zdolności wysiłkowej sportowców jest w dalszym ciągu dyskusyjna i wymaga intensywnych badań doświadczalnych i obserwacji klinicznych w celu wykazania jej skuteczności [4,8].
[1] Aydogdu N., Atmaca G., Yalcin O., Taskiran R., Tastekin E., Kaymak K.: Protective effects of L-carnitine on myoglobinuric acute renal failure in rats. Clin. Exp. Pharmacol. Physiol., 2006; 33: 119–124
[2] Bonomini M., Sirolli V., Dottori S., Amoroso L., Di Liberato L., Arduini A.: L-carnitine inhibits a subset of platelet activation responses in chronic uraemia. Nephrol. Dial. Transplant., 2007; 22: 2623–2629
[3] Brass E.P. : Supplemental carnitine and exercise. Am.J. Clin. Nutr., 2000; 72: 618-623
[4] Czeczot H., Ściblor D.:Role of L-carnitine in metabolism, nutrition and therapy. Postępy Hig Med Dosw., 2005;59:9-19
[5] Guarnieri G., Biolo G., Vinci P., Massolino B., Barazzoni R.: Advances in carnitine in chronic uremia. J. Ren. Nutr., 2007; 17: 23–29
[6] Kępka A., Szajda S.D., Waszkiewicz N., Płudowski P., Chojnowska S., Rudy M., Szulc A., Ładny J.R., Zwierz K.: Karnityna: funkcja, metabolizm i znaczenie w niewydolności wątroby u pacjentów w przewlekłym zatruciu alkoholem. Postepy Hig Med Dosw, 2011; 65: 645-653
[7] Le Borgne F., Demarquoy J.: Carnitine and athltetic performance. Sci. Sports., 2003; 18:125-133
[8] Muller D.M., Seim H., Kiess W., Loster H., Richter T.: Effects of oral L-carnitine supplementation on in vivo long-chain fatty acid oxidation in healthy adults. Metabolism., 2002; 51: 1389–1391
e-ISSN 1732-2693