Liczba osób cierpiących z powodu zaburzeń metabolicznych dramatycznie rośnie na całym świecie. Potrzeba nowych strategii terapeutycznych w celu zwalczania tej epidemii [1]. Obiecującą metodą walki z zaburzeniami metabolicznymi jest indukcja sirtuin, konserwatywnej rodziny NAD+ zależnych deacetylaz. W 2003 roku odkryto resweratrol- małą cząsteczkę będącą aktywatorem Sirtuin 1 (SIRT1) regulujących metabolizm energetyczny i mitochondrialną homeostazę. Badania na gryzoniach wykazały potencjał resweratrolu w poprawie metabolicznych parametrów zdrowotnych [1][2].
Resweratrol jest naturalnie występującym polifenolem, potocznie znanym jako „lek czerwonego wina”. Jest to chemicznie prosty związek, a w przyrodzie występują jego pochodne- dimeryczne, trimeryczne lub tetrameryczne formy [3]. Resweratrol czyli trans-3,5,4’- trihydroksystilben znajduje się w skórce winogron, czerwonym winie, jagodach, orzechach ziemnych i w roślinie leczniczej- japońskim rdeście ptasim (Polygonum cuspidatum) [2][4]. Stężenie resweratrolu w winie jest różne. Wina czerwone zawierają od 0,2 do 5,8 mg/l, w zależności od odmiany winogron, podczas gdy wina białe zawierają ~ 0,68 mg/l. Ta różnica wynika z faktu, że czerwone wino jest produkowane z owoców w skórkach, natomiast wino białe jest fermentowane po usunięciu skórek, a to właśnie skóra winogron jest najcenniejszym źródłem tego związku [5].
Badania in vitro i na modelach zwierzęcych wykazały korzystny wpływ resweratrolu na metabolizm glukozy i czynność naczyń, jak również działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Te potencjalne korzyści doprowadziły do rozpoczęcia badań na ludziach, aby udowodnić rolę resweratrolu w zapobieganiu i leczeniu chorób przewlekłych, takich jak otyłość, cukrzyca, czy choroby sercowo-naczyniowe [2].
Resweratrol zwiększa stymulowany insuliną wychwyt glukozy w mięśniach szkieletowych, hepatocytach i komórkach tłuszczowych. Zwiększa również wydzielanie insuliny poprzez hamowanie kanałów potasowych w komórkach β trzustki. Zaobserwowano zwiększenie biogenezy i fosforylacji oksydacyjnej w mięśniach szkieletowych, brunatnej tkance tłuszczowej i wątrobie u myszy, w czym pośredniczy aktywacja SIRT1 [2][6]. W efektach działania resweratrolu przejawia się także hamowanie fosfodiesterazy cAMP, co prowadzi do zwiększenia stężenia cAMP i aktywacji AMPK. Resweratrol może wywierać działanie zmniejszające stężenie glukozy poprzez modulowanie aktywności i wydzielania glukagonopodobnego peptydu 1 (GLP-1) [2].
Stres oksydacyjny odgrywa kluczową rolę w patogenezie cukrzycy, co przyczynia się nie tylko do rozwoju, ale również do progresji cukrzycy i związanych z nią powikłań. Resweratrol daje korzystne skutki, zmniejszając uszkodzenia oksydacyjne tętniczek w stanach chorobowych związanych z opornością na insulinę, takich jak zespół metaboliczny, stan przedcukrzycowy i cukrzyca typu 2. Właściwości przeciwutleniające resweratrolu mogą wynikać z jego bezpośredniego działania, jako zmiatacza wolnych rodników, jak również z jego zdolności do pośredniej aktywacji enzymów przeciwutleniających [7]. Aktywacja oksydazy zależnej od NAD(P)H przyczynia się do powstawania stresu oksydacyjnego w naczyniach myszy doświadczalnych chorych na cukrzycę. Po podaniu resweratrolu myszom cukrzycowym, stwierdzono w aortach obniżenie ekspresji oksydazy zależnej od NAD(P)H, przyczyniając się tym samym do zmniejszenia wytwarzania anionorodnika ponadtlenkowego i innych reaktywnych form tlenu [5].
W 1993 roku Frankel odkrył, że resweratrol moduluje poziom LDL, co wskazuje na potencjalne zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca [3][4]. Resweratrol jest dobrym kandydatem do zwalczania stresu oksydacyjnego w miażdżycy, ponieważ zapobiega peroksydacji lipidów, hamuje wychwyt utlenionych LDL oraz zmniejsza aktywność lipooksygenazy [4][5]. Resweratrol w komórkach tłuszczowych hamuje włączanie lipidów w adipocyty i opóźnia przekształcenie glukozy w lipidy. Wśród otyłych szczurów, które spożywały resweratrol, zauważono niższe ciśnienie krwi, stężenie glukozy w osoczu, triglicerydów, cholesterolu, wolnych kwasów tłuszczowych i niższą masę wątroby w porównaniu do zwierząt, którym nie podawano resweratrolu [8]. Wykazano również, że resweratrol w mikrosomach wątroby szczura hamuje indukowaną przez żelazo oraz promieniowanie ultrafioletowe peroksydację lipidów i zapobiega utlenianiu LDL przez miedź. Ponadto udowodniono redukcję poziomu utlenionego LDL u szczurów karmionych pożywieniem o dużej zawartości tłuszczu, po podawaniu resweratrolu przez 45 dni w dawce 1 mg/ kg m.c./ 24h [5].
Pomimo przekonujących przedklinicznych dowodów potencjału resweratrolu jako środka terapeutycznego w chorobach metabolicznych i jego znaczącej promocji jako suplementu diety, dobrze przeprowadzane próby kliniczne są nadal dość ograniczone i dostarczają nieco sprzecznych dowodów potencjału resweratrolu w profilaktyce lub leczeniu chorób człowieka [2]. Badania nad resweratrolem powinny zmierzać do zrozumienia specyficznych uwarunkowań, które wpływają na jego potencjalne korzyści metaboliczne (np. dawka, czas przyjmowania, wiek, stopień rozstroju metabolicznego) [1]. Nie jest zatem do końca jasne, czy długotrwałe leczenie resweratrolem jest korzystne dla ogólnego stanu zdrowia człowieka. Prowadzenie dalszych badań jest więc niezbędne, zanim będzie można w pełni polecać powszechne stosowanie resweratrolu jako strategii terapeutycznej dla przewlekłych chorób metabolicznych.
Bibliografia:
- ↑ Timmers S., Hesselink M.K., Schrauwen P.; Therapeutic potential of resveratrol in obesity and type 2 diabetes: new avenues for health benefits?; Annals of the New York Academy of Sciences; 2013 Jul; 1290:83-9
- ↑ Pollack R.M., Crandall J.P.; Resveratrol: Therapeutic Potential for Improving Cardiometabolic Health; American journal of hypertension; 2013 Sep
- ↑ Vang Ole; What is new for resveratrol? Is a new set of recommendations necessary?; Annals of the New York Academy of Sciences; 2013 Jul; 1290:1-11
- ↑ Prema Raj, Xavier Lieben Louis, Sijo Joseph Thandapilly, Ali Movahed, Shelley Zieroth; Potential of resveratrol in the treatment of heart failure; Life Sciences; 2014 Jan; Volume 25, 63-71
- ↑ Carrizzo A., Forte M., Damato A., Trimarco V., Salzano F., Bartolo M., Maciaq A., Puca A.A., Vecchione C.; Antioxidant effects of resveratrol in cardiovascular, cerebral and metabolic diseases; Food and chemical toxicology; 2013 Nov; 61:215-26
- ↑ Raffaelli F., Vignini A., Giulietti A., Alidori A., Borroni F., Sforza G., Faloia E., Mazzanti L., Nanetti L.; In vitro effects of resveratrol on oxidative stress in diabetic platelets; 2013 May
- ↑ Brasnyo P., Sumegi B., Winkler G., Wittmann I.; Resveratrol and Oxidative Stress in Diabetes Mellitus; Diabetes: Oxidative Stress and Dietary Antioxidants; 2014 Jan; 99-109
- ↑ Yong Son, Ju Hwan Lee, Hun-Taeg Chung, Hyun-Ock Pae; Therapeutic Roles of Heme Oxygenase-1 in Metabolic Diseases: Curcumin and Resveratrol Analogues as Possible Inducers of Heme Oxygenase-1; Oxidative medicine and cellular longevity; 2013 Aug