Glukozamina należy do tzw. aminocukrów, występuje w macierzy chrząstki stawowej organizmu ludzkiego. Jest związkiem absolutnie niezbędnym do budowy glikozaminoglikanów i proteoglikanów. Wpływa na strukturę i „sprężystość” tkanki chrzestnej, zwiększa jej odporność na przeciążenia, pobudza syntezę chrząstki poprzez chondrocyty (podstawowe komórki tkanki chrzęstnej). Organizm ludzki ma możliwość syntezy glukozamin. Naturalnie występuje w muszlach skorupiaków i powłokach niektórych grzybów. Właśnie stąd jest pozyskiwany surowiec do produkcji suplementów. Na rynku dostępne są formy: najczęściej spotykany d-Siarczan glukozaminy 2KCl ; rzadzej chlorowodorek D-glukozaminy (HCL) oraz Poly N-acetylo-glukozamina (Poly NAG).
Osoby aktywne fizycznie (głównie sportowcy), a także rekonwalescenci po przebytych urazach czy osoby starsze mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik, stąd też poleca się suplementację siarczanem glukozaminy zarówno w profilaktyce urazów aparatu ruchu, jak i wspomagająco w okresie rehabilitacji.
Glukozamina występuje na rynku w postaci monopreparatów jak i preparatów skojarzonych, kilku a nawet kilkunasto-składnikowych, zawierających często dodatkowo chondroitynę, kwas hialuronowy, hydrolizat kolagenu, witaminę C i szereg innych składników wspomagających funkcjonowanie aparatu ruchu. Suplementy tego typu nadają się do długiej suplementacji. Dawki zwyczajowo używane w suplementacji: 500 – 1500mg na dobę.[1]
Przypuszczano, że przyczynia się ona do odbudowy chrząstki stawowej i może wywierać wpływ na zmniejszanie odczuwania bólu oraz sprawniejsze funkcjonowanie stawów. Preparaty siarczanu glukozaminy wykorzystywane są przy wspomaganiu leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. W roku 2001 opublikowano badanie wskazujące, że lecznicze działanie glukozaminy nie jest pewne. Metaanaliza opublikowana w 2010 roku stwierdza, że w porównaniu z placebo, glukozamina, a także chondroityna i ich połączenie nie zmniejszają bólu stawów i nie mają wpływu na zwężenie szpary stawowej. We wnioskach z badania zaleca się odstąpienie od refundacji leczenia glukozoaminą i zaprzestanie przepisywania tego związku przez lekarzy.[2]
Pomimo wielu badań naukowcy są sprzeczni w ocenie skuteczności działania siarczanu glukozaminy. Każdego miesiąca publikowane są kolejne wyniki przeprowadzanych testów, które wzajemnie się wykluczają i nadal nie ma jednoznacznego stanowiska w tej sprawie.
Po przeanalizowaniu wielu polskich i zagranicznych publikacji z dostępnych baz medycznych przychylamy się do poglądu o nieskuteczności tego leku.
Szwedzcy naukowcy przeprowadzili badania, których celem była ocena skuteczności klinicznej podania doustnego siarczanu glukozaminy, w porównaniu z placebo w leczeniu zmian zwyrodnieniowych w stawach skroniowo-żuchwowych. Grupą badaną było pięćdziesięciu dziewięciu pacjentów spełniających kryteria zaburzeń skroniowych dla choroby zwyrodnieniowej stawów. Spełnienie kryteriów potwierdzono dzięki badaniu rentgenowskiemu. Po przeprowadzeniu selekcji podawano 1200 mg siarczanu glukozaminy lub identyczne kapsułki z placebo. Wybrana została również grupa kontrolna, która nie otrzymywała żadnej substancji. Eksperyment trwał 6 tygodni, w tym czasie rejestrowano odczucia bólowe.
Wyniki: Oznaki i objawy bólowe były podobne we wszystkich grupach. Większość pacjentów w pierwszej fazie eksperymentu twierdziła, że odczucia bólowe nieznacznie się zmniejszyły. Nie stwierdzono jednak różnic w poprawie między grupami.
WNIOSKI:
Siarczan glukozaminy podawany p.o. nie był skuteczniejszy od placebo w zmniejszaniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów.
Chińscy naukowcy natomiast przeprowadzili badania w celu oceny skuteczności i bezpieczeństwa stosowania chlorowodorku glukozaminy i siarczanu chondroityny w łagodzeniu objawów i poprawie dysfunkcji w chorobie Kashin-Becka (KBD).
Przeprowadzono randomizowane badanie na 251 pacjentach z KBD. Uczestnicy byli losowo przydzielani do grup: (1) siarczan chondroityny, (2) chlorowodorku glukozaminy, (3) kombinacja siarczanu chondroityny i chlorowodorek glukozaminy, lub (4) placebo. Doświadczenie trwało 6 miesięcy. Obserwowano 20% i 50% redukcję bólu od początku badania.
WYNIKI:
Leczenie skojarzone z siarczanem chondroityny i chlorowodorek glukozaminy było skuteczne w zmniejszaniu bólu. Siarczan chondroityny stosowany sam również okazał się skuteczny w zmniejszaniu bólu i sztywności. Nie zaobserwowano znaczących efektów w przypadku podawania samego chlorowodorku glukozaminy.
WNIOSEK:
Wyniki tego badania wskazują, że mieszanina siarczanu chondroityny i chlorowodorek glukozaminy była bardziej skuteczna niż placebo oraz sam chlorowodorek glukozaminy w leczeniu KBD w badaniu krótkoterminowym.[4]
Naukowcy z Tokio również badali wpływ glukozaminy w leczeniu zapalenia stawów. Ujawniono, że wśród GlcN-pochodnych (GlcN i N-acetylo-D-glukozaminy) i kwasów uronowych (kwas D-glukuronowy i kwas D-galakturonowy) tylko GlcN indukuje wytwarzanie Kwasu hialuronowego (HA) przez komórki maziowe i chondrocyty. Ponadto GlcN zwiększa ekspresję enzymów syntetyzujących HA (HAS) w komórkach błony maziowej i chondrocytach. Obserwacje te wskazują, że prawdopodobnie GlcN wykazuje działanie chondroprotekcyjne przez modulowanie ekspresji HAS i indukuje produkcję HA . Wyniki wskazywały, że GlcN zwiększa mineralizację dojrzałych osteoblastów. Obserwacje te wskazują, że prawdopodobnie GlcN ma potencjał indukcji różnicowania komórek osteoblastów i hamuje różnicowanie komórek osteoklastów, zwiększając osadzanie macierzy kości i zmniejszając resorpcję kości.[5]
Tamil Selvan, Kingston Rajiah, M. Sundara-Moorthi Nainari i Elizabeth M. Mathew prowadzili badania kliniczne na siarczanie glukozaminy i kombinacji siarczanu glukozaminy z NLPZ w łagodnej chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego.
Pacjenci zostali losowo rekrutowani z działu Reumatologii ambulatoryjnej po rozpoznaniu choroby zwyrodnieniowej o łagodnym lub umiarkowanym stopniu. Uzywane były formularze z danymi pacjentów, kwestionariusze oraz skala bólu. Wyniki uzyskano po 12 tygodniach. Mniejsze odczucie bólu występowało u chorych leczonych kombinacją NLPZ z siarczanem glukozaminy. Wyniki badań mogą sugerować, że siarczan glukozaminy jest środkiem modyfikującym. Długotrwałe leczenie siarczanem glukozaminy może zmniejszyć zużycie NLPZ oraz opóźnić postęp choroby. W ten sposób można zmniejszyć efekty uboczne towarzyszące długotrwałej terapi NLPZ-ami i poprawia jakość życia pacjenta.[6]
Serbskie badanie przeprowadzone na 106 sportowcach przechodzących rehabilitację kolana wykazało, że przyjmowanie 1500 mg glukozaminy dziennie nie miało wpływu na tempo regeneracji, obrzęk czy ból, aczkolwiek poprawiało nieco zakres ruchu uszkodzonego stawu. Inne badanie nie potwierdziło uśmierzającej ból roli glukozaminy.
Niemieccy badacze stwierdzili, że chondroityna nie zmniejsza bólu oraz nie poprawia mobilności u osób cierpiących na artretyzm kolan lub bioder. Oparli się oni w swej analizie na wynikach 20 różnych badań na temat chondroityny. Dzięki temu dysponowali danymi o 346 pacjentach. Wiele z tych osób cierpiało na silny artretyzm, tak wiec chondroityna może pomagać osobom z łagodniejszym przebiegiem tej choroby.
Inne badanie wykazało jednak, że połączenie glukozaminy i chondroityny zmniejszyło ból w stawie i poprawiło jego stan.[7]
Kolejne testy – analizą objęto badania z randomizacją, przeprowadzone metodą podwójnie ślepej próby, w których okres obserwacji wynosił >=4 tygodnie. W badaniach oceniano wpływ siarczanu glukozaminy lub siarczanu chondroityny stosowanych doustnie na szerokość szpary stawowej i(lub) objawy podmiotowe choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego lub stawu biodrowego. Chorych przydzielano losowo do 2 grup, w których otrzymywali doustnie odpowiednio:
– siarczan glukozaminy (750-1500 mg/d przez 4 tygodnie do 3 lat) albo siarczan chondroityny (200-2000 mg/d przez 3-12 miesięcy)
– placebo.
Wszyscy chorzy mogli jednocześnie przyjmować leki przeciwbólowe.
Wnioski
Stosowanie siarczanu glukozaminy albo siarczanu chondroityny doustnie zmniejsza objawy podmiotowe choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Stosowanie siarczanu glukozaminy hamuje zwężanie się szpary stawowej; niemniej jednak – według autorów przeglądu – oszacowanie wpływu tych leków na strukturę stawu wymaga dalszych badań.[8]
Podsumowanie
Po przeanalizowaniu powyższych przykładów oraz wielu innych, które nie zostały tutaj przytoczone, stwierdzamy, że odpowiedz na pytanie czy preparaty glukozaminy i chondroityny są skuteczne w leczeniu chorób stawów nie jest jednoznaczna. Jesteśmy zdania, że stosowanie samej glukozaminy, szczególnie przez krótki okres czasu nie daje zauważalnych efektów leczniczych i nie różni się zasadniczo od placebo. Jeśli natomiast chodzi o połączenia z NLPZ-ami, chondroidyną i innymi substancjami to faktycznie da się zauważyć pewien efekt. Sądzimy, iż wynika on bardziej ze zdolności glukozaminy i chondroityny do modulowania działania substancji niż z ich właściwości leczniczych. Śledząc różne fora, w których pacjenci dzielą się swoimi spostrzeżeniami co do skuteczności tych substancji wyciągnęłyśmy wnioski, że w większości przypadków preparaty z omawianymi substancjami nie dają pożądanych efektów.
Bibliografia:
[1] http://www.sfd.pl/sklep/wiki/siarczan_glukozaminy.html
[2] http://pl.wikipedia.org/wiki/Glukozamina
[3] Cahlin BJ, Dahlström L. No effect of glucosamine sulfate on osteoarthritis in the temporomandibular joints—a randomized, controlled, short-term study 2011 Dec;112(6):760-6.
[4] Yue J, Yang M, Yi S, Dong B, Li W, Yang Z, Lu J, Zhang R, Yong J. Chondroitin sulfate and/or glucosamine hydrochloride for Kashin-Beck disease: a cluster-randomized, placebo-controlled study. 2012 Jul;20(7):622-9.
[5] Nagaoka I, Igarashi M, Sakamoto K. Biological Activities of Glucosamine and Its Related Substances Volume 65, 2012, Pages 337–352
[6] Tamil Selvan, 1 Kingston Rajiah, 2, * M. Sundara-Moorthi Nainar, 3 i Elizabeth M. Mathew A Clinical Study on Glucosamine Sulfate versus Combination of Glucosamine Sulfate and NSAIDs in Mild to Moderate Knee Osteoarthritis ScientificWorldJournal. 2012; 2012: 902676.
[7]research in Sports Medicine 15;113-124, 2007;Annals Internal Medicine, 146; 580-590,2007
[8] Structural and symptomatic efficacy of glucosamine and chondroitin in knee osteoarthritis F. Richy, O. Bruyere, O. Ethgen, M. Cucherat, Y. Henrotin, J.-Y. Reginster Archives of Internal Medicine, 2003; 163: 1514-1522